[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Natomiast działalność stowarzyszeń w okresie powojennym opie-rała się na Rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 27 pazdziernika 1932r.Prawo o stowarzyszeniach.Jednak w okresie PRL, aż do kwietnia 1989r., RozporządzeniePrawo o stowarzyszeniach obowiązywało raczej z nazwy, gdyż zostało wielokrotnie zno-welizowane, ograniczając drastycznie możliwości zrzeszania się obywateli.Po 1956r.w PRL miał miejsce pewien rozwój stowarzyszeń.Powstały wówczas KlubyInteligencji Katolickiej,polityczne kluby dyskusyjne, zezwolono także na reaktywowanieniektórych stowarzyszeń świeckich i katolickich oraz zapoczątkowano odbudowę działal-ności charytatywnej w parafiach.Przemiany polityczne dokonane w Polsce po 1956r.mia-ły także korzystny wpływ na funkcjonowanie tych stowarzyszeń, którym władze zezwoliłyna działalność w pierwszej połowie lat 50., chociaż całkowicie pozbawiły je autonomii.Po1956r.władze terenowe tych stowarzyszeń uzyskały ograniczoną suwerenność w zakresiepolityki kadrowej i gospodarki finansowej.Chociaż w doktrynie socjalistycznej polityki społecznej organizacje społeczne uzyskałyprawo istnienia, to ich działalność natrafiała na zasadnicze ograniczenia, wynikające zlimitowania wolności zrzeszania się.Władze rejestracyjne (organy administracji państwo-wej) mogły odmówić zarejestrowania stowarzyszenia, jeśli uznały, że jego cele nie odpo-wiadają dominującej doktrynie politycznej.Administracja państwowa dysponowała w tymzakresie dużą swobodą.Zgodnie z nowelizacją Prawa o Stowarzyszeniach z 1932r., prze-prowadzoną w 1949r., decyzje administracji rządowej nie podlegały odtąd kontroli sądo-wej, odmiennie niż w przypadku Prawa o Stowarzyszeniach obowiązującego w okresie IIRzeczypospolitej57.Ponadto w imię jedności ideologiczno-politycznej władze partyjne sprawowały ścisłąkontrolę nad polityką kadrową w organizacjach społecznych i posiadały monopol na dys-trybucję środków finansowych.Ten rodzaj państwowej kontroli nad władzami statutowymiorganizacji społecznych sprawiał, że wiele grup społecznych zostało pozbawionych moż-liwości artykulacji swoich potrzeb.Ponadto monopol państwa w zakresie dystrybucji środ-ków finansowych na działalność organizacji społecznych umożliwiał skanalizowanie inte-resów różnych grup ludności w słusznych ideologicznie organizacjach.Istniejący wokresie PRL mechanizm finansowania organizacji społecznych pozbawiał rzeczywisteinicjatywy obywatelskie możliwości instytucjonalizacji poza obrębem istniejącego systemupolitycznego58.55Tamże, s.148-149.56E.Leś, A.Piekara, Wybrane Formy Podmiotowości Społecznej a Rozwój, cyt.wyd., s.151.57E.Leś, S.Nałęcz, J.Wygnański, Defining the Nonprofit Sector: Poland, cyt.wyd., s.10.58E.Leś, Organizacje Obywatelskie w Europie Zrodkowo-Wschodniej, cyt.wyd., s.7.Centrum Informacji dla Organizacji Pozarządowych BORDOstr.-19 - Ewa Leś, Działalność dobroczynna w Europie i Ameryce.Część IIIWśród organizacji działających w latach 70.dominowały stowarzyszenia sportowe, na-ukowe i oświatowo-kulturalne.W dziedzinie usług społecznych działało niewiele organi-zacji, a te, które uzyskały zgodę władz administracyjnych na działalność, posiadały mono-pol w swoim obszarze działania, jak PCK, PKPS, LKP, SKP i wiele innych.W końcu lat70., mimo wysiłków wielu ofiarnych wolontariuszy i pracowników etatowych, w działal-ności większości tych organizacji nastąpił regres przejawiający się spadkiem instytucjonal-nej aktywności społecznej, orientacją na przetrwanie oraz postępującą etatyzacją, sza-blonowością i rutyną działania.Rozczarowanie systemem, który nie dotrzymał obietnicy zapewnienia sprawiedliwościspołecznej i ekonomicznego dobrobytu, doprowadziło stopniowo w latach 70.do powsta-nia drugiego społeczeństwa , czasem określanego także mianem społeczeństwa alterna-tywnego czy pararelnego .Moralny opór przeciw autorytarnemu państwu, stanowiącyswoiste credo drugiego społeczeństwa, znajdował wyraz w samorzutnych obywatelskichinicjatywach samopomocowych i samoobronnych w okresie przedsolidarnościowym.Dotakich organizacji należały KSS KOR i ROPCIO, a także działalność TKN, KiK i RMPoraz wiele nieformalnych ruchów społecznych i grup pomocy wzajemnej.Wydarzeniem przełomowym dla odbudowy systemu demokratycznego w Polsce byłopowstanie w 1980r.NSZZ Solidarność .W końcu 1980r.członkami Solidarności było54% ogółu zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej59.Według przeprowadzonegoprzez OBOP w czerwcu 1981r.sondażu, zaufanie do KC PZPR deklarowało 6% respon-dentów, a do Solidarności 62%60.W tym krótkim okresie lat 1980- 1981 rzeczywistegoudziału szerokich rzesz obywateli w życiu publicznym odradzały się i powstawały noweorganizacje społeczne.Wprowadzenie stanu wojennego w grudniu 1981r.ponownie po-zbawiło społeczeństwo polskie możliwości swobodnego artykułowania własnych potrzeb ipraw.W latach 1982-1989, po nieudanej próbie demokratyzacji ustroju społeczno-politycznego, część organizacji społecznych podejmuje działalność w konspiracji, podob-nie jak w okresie zaborów i w latach okupacji.Działalność podziemną prowadzą komisjezakładowe i struktury regionalne Solidarności .Jak pisze A.Paczkowski: Składkizwiązkowe zbierano w tysiącach zakładów pracy i instytucji, a pewna część nielegalnychkomisji zakładowych wypłacała zasiłki i udzielała pomocy aresztowanym czy zwolnionymz pracy 61.W początku 1982r.powstaje podziemna Rada Edukacji Narodowej, inspirująca rozwójnielegalnych komitetów w zakresie oświaty i kultury niezależnej.Latem tegoż roku organi-zuje się Ogólnopolski Komitet Oporu Rolników
[ Pobierz całość w formacie PDF ]