[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.llAparat kontrolny - kontroluje realizację decyzji i ich zgodność z prawemllNajwyższa Izba Kontroli, jako organ kontrolny Sejmu;llKomisje sejmowe i komisje we władzach stanowiących samorządów posiadające określone uprawnienia kontrolne wobec władz wykonawczych;llMinister Finansów jako naczelny organ kontroli skarbowej, działający przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej;llPrezes Rady Ministrów działający poprzez wojewodów i regionalne izby obrachunkowe (RIO), kontrolujący funkcjonowanie finansów publicznych samorządowych pod kątem ich zgodności z prawem (ustawami); RIO pełni funkcje kontrolne i konsultacyjno-szkoleniowe wobec gospodarki finansowej władz samorządowych gmin, powiatów i województw.llSłużby kontrolne działające wewnątrz jednostek organizacyjnych FP, np.ministerstw, urzędów gmin.lSystem prawny finansów publicznych w PolsceSystem prawny finansów publicznych jest zhierarchizowany.Treść ustaw musi być zgodna z Konstytucją RP, a treść rozporządzeń zgodna z ustawami.W przypadku ustaw zachodzą jednak liczne wzajemne powiązania, np.roczna ustawa budżetowa musi być zgodna w swej konstrukcji oraz procedurze przygotowania i realizacji nie tylko z Konstytucją, ale także z licznymi innymi ustawami, w tym zwłaszcza z ustawą o finansach publicznych.Poniżej wymienione są najważniejsze rodzaje aktów prawnych.lKonstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.(postanowienia dotyczące FP są zamieszczone w załączniku).llUstawa o finansach publicznych z 26 listopada 1998 r.llCoroczne ustawy (uchwały) budżetowel3.1 Szczebel centralny: Ustawa budżetowa na rok.3.2.Szczebel samorządowy: Uchwała budżetowa na rok.lUstawa - Ordynacja podatkowa - z 29 sierpnia 1997 r.oraz ustawy dotyczące poszczególnych podatków.llUstawy o funduszach publicznych poza budżetem (np.o konkretnym funduszu celowym).llUstawy o finansach samorządowych.llUstawy regulujące działalność Ministra Finansów i aparatu finansowego oraz kontrolnego.llUstawa karno-skarbowa.llAkty normatywne niższego rzędu niż ustawa, zwłaszcza rozporządzenia Ministra Finansów.lPodstawowe definicjeFinanse publiczne to zasoby pieniężne związków publicznoprawnych (albo zasoby pieniężne w dyspozycji władz publicznych) i procesy ich gromadzenia oraz rozdysponowania.Są to zasoby pieniężne głównie państwa i samorządów terytorialnych, ale także organizacji międzynarodowych (np.ONZ, UE).Są materialną podstawą działania władz publicznych i warunkiem spełniania przez nie ich zadań oraz funkcji.Synonimem finansów publicznych są środki publiczne albo fundusze publiczne.Gromadzenie dochodów i wydatkowanie środków są podstawą procesów finansów publicznych.Inne procesy finansowe (przychody, rozchody) są ich pochodnymi.Dochody i przychody nazywamy ogólnie wpływami, a wydatki i rozchody wypływami.Dochody publiczne (z reguły płatności nieekwiwalentne), to głównie podatki.Wydatki publiczne to takie wydatki nieekwiwalentne jak dotacje, subwencje, zasiłki, emerytury, renty; a także wydatki ekwiwalentne, np.inwestycyjne, zakupy rzeczowe niezbędne do funkcjonowania jednostek sektora FP, wynagrodzenia pracowników sektora FP.Przedmiotem nauki o finansach publicznych są zjawiska i procesy związane z gromadzeniem i rozdysponowaniem pieniężnych środków publicznych dokonywanym na podstawie norm prawnych, w tym polityczne, społeczne i ekonomiczne przyczyny i skutki funkcjonowania FP.Nauka o finansach publicznych szuka głównie odpowiedzi na pytania: 1) na jakie cele, ile i dlaczego władze publiczne potrzebują funduszy publicznych? 2) skąd i dlaczego zapotrzebowanie na te fundusze mogą być realizowane? 3) jakie skutki dla gospodarki i społeczeństwa wywołują procesy gromadzenia i rozdysponowania środków publicznych? 4) jakie stosować techniki i jak zorganizować system finansów publicznych, by działał racjonalnie?Nauka o finansach publicznych, nazywana do połowy XX w.nauką skarbowości, jest dziedziną należącą do nauki ekonomii.Jest ściśle powiązana z naukami prawnymi, a także z naukami politycznymi i społecznymi.W finansach publicznych rozróżnia się cztery systemy FP: 1) system funduszy publicznych (różnych form finansów publicznych), których znajomość jest punktem wyjścia w poznawaniu problematyki finansów publicznych; 2) sektor finansów publicznych jako zbiór instytucji utrzymujących się z funduszy publicznych; 3) system podmiotowo-decyzyjny finansów publicznych; 4) system prawny finansów publicznych.System funduszy publicznych (klasyfikacja form finansów publicznych)System funduszy publicznych to zbiór różnych form („kas”) funduszy publicznych, stanowiących narzędzia realizacji zadań władz publicznych.Klasyfikacja finansów publicznych w Polsce uwzględnia dwa szczeble (centralny i lokalny) oraz trzy główne segmenty (budżety, fundusze celowe, gospodarka pozabudżetowa).Szczebel lokalny (samorządowy) jest podzielony na 3 poziomy: wojewódzki, powiatowy i gminny (w tym 66 gmin miejskich stanowi jednocześnie powiaty grodzkie).W niektórych aspektach klasyfikacja FP w Polsce nie jest taka sama jak klasyfikacja międzynarodowa MFW.Przy podziale na trzy główne segmenty różnice dotyczą nazwy i zakresu drugiego segmentu - funduszy celowych.W klasyfikacji FP stosowanej przez MFW drugim segmentem są tylko ubezpieczenia społeczne.W każdym suwerennym państwie świata występuje budżet państwa, a z wyjątkiem krajów małych oraz niektórych średnich, występują budżety samorządowe.Natomiast w wielu krajach z budżetu nie wydziela się ubezpieczeń społecznych lub gospodarki pozabudżetowej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]