[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W związku z tym Rothert wyjechał na trzy miesiące do USA w celu zapoznania się znowoczesną organizacją produkcji w amerykańskim przemyśle elektrotechnicznym.Ten pobyt wywarł wielkiwpływ na pózniejsze zainteresowania i dorobek naukowy A.Rotherta.W 1908 r.został powołany na stanowiskoprofesora Politechniki Lwowskiej i objął Katedrę Budowy Maszyn Elektrycznych i Projektowania Elektrowni.W tym samym roku ukazała się pierwsza publikacja Rotherta z dziedziny nauki organizacji i zarządzania,dotycząca operatywnego planowania produkcji.Rok pózniej Rothert opublikował dwie prace, które mająfundamentalne znaczenie w jego dorobku z zakresu nauki organizacji i zarządzania.Pierwsza z nich tonajpoważniejsze wówczas w Europie studium systemów płac, opublikowane po niemiecku w Werkstattstechnik" (1909, nr 2).Tematykę tę kontynuował Rothert w latach pózniejszych publikując szeregprac, z których najważniejszy jest cykl artykułów pt.O systemach plac, ogłoszony w ,,Przeglądzie Technicz-nym" z roku 1910 w nr 27, 28, 30, 37, 39, 42, 44, 46.W cyklu tym Rothert poddał analizie porównawczejpowszechnie wówczas stosowane systemy płac (dniówkowy, akordowy, Halseya, Rowana i inne).Wszystkie tesystemy ujął Rothert we wzorach algebraicznych, umożliwiających dzięki wprowadzeniu jednolitej sym-boliki analizę porównawczą, także graficzną (rys.10).Cykl artykułów został pózniej wydany w postacibroszur zarówno w języku polskim, jak i niemieckim.K.Adamiecki napisał, że ta praca jako ujęcie całości zagadnienia płac w związku z naukową organizacjąjest pierwszą, jaka w ogóle ukazała się na ten temat".Wiele lat pózniej, na I Międzynarodowym Kongresie Naukowej Organizacji w Pradze, Rothert przedstawiłoryginalny system premiowania mistrzów.Podstawowym założeniem było uzależnienie premii mistrzów odpremii podległych im robotników na wzór amerykański.Oryginalność systemu Rotherta polegała na tym, żeproponował on kształtowanie premii mistrza w zależności od dwóch czynników: sumy premii robotników iśredniego procentu premii robotników.Uwzględnienie tych dwóch czynników łącznie było zdaniem Rothertakonieczne ze względu na to, że suma premii przy niskim wykorzystaniu zdolności produkcyjnej mogłaprowadzić do relatywnie niskiej premii mistrza, natomiast średni procent premii mógłby przy dużym zatrudnie-niu powodować sytuację, w której premia mistrza kształtowałaby się na zbyt wysokim poziomie. Rozwiązanie optymalne, zdaniem Rotherta, polega na ustalaniu premii mistrza w 2/3 na podstawie sumypremii robotników i w 1/3 na podstawie średniego procentu premii robotników (tablica 4).Aączna premia mistrza według systemu Rotherta obliczana jest następująco:(l) M = A * SP + B * Rgdzie:M premia mistrza w proc.jego płacy,A współczynnik premii mistrza zależnej od sumy premii robotników,P suma premii podległych robotników, B współczynnik premii zależnej od średniego procentu premii robotników, równy 0,33.Przy założeniu, że dla normalnie obciążonego oddziału stosunek premii mistrza zależnej od sumy premiirobotników do premii mistrza zależnej od średniego procentu premii robotników powinien kształtować się jak 2do l, współczynnik A można określić ze wzoru:A=2/3 *100/Sn(2)gdzie Sn suma dniówek dla normalnie obciążonego oddziału.Wyznaczony w ten sposób współczynnik A pozostaje niezmienny dla różnych stopni obciążenia(zatrudnienia) oddziału.Załóżmy, że przy normalnym obciążeniu suma dniówek w oddziale X" wynosi 50 tyś.zł.Na podstawiewzoru (2) obliczamy A = 0,00132.Niech teraz faktyczne obciążenie oddziału w okresie obliczeniowymwyniesie 50 proc., a średni procent premii robotników 10 proc.W tej sytuacji suma premii robotników wyniesie2,5 tyś.zł.Wobec tego premia mistrza z tytułu sumy premii robotników osiągnie wysokość 3,3 proc.(0,00132 "2500), a premia z tytułu średniego procentu premii robotników 3,3 proc.(0,33 " 10).W tym przypadku udziałobydwu czynników wpływających na premię mistrza jest więc jednakowy.Inną kwestią, związaną ze stosowanymi sposobami wynagradzania, było badanie zależności zachodzącychmiędzy czasem pracy, zarobkiem dziennym i zmęczeniem.Według Rotherta, zarobek robotnika niższy odkosztów utrzymania wywołuje uczucie niezadowolenia.Gdy pod wpływem zachęty akordowej zarobek ro-botnika wzrasta i zaczyna przewyższać koszty utrzymania, ale z drugiej strony prosta obrazująca zachętęakordową znajduje się powyżej krzywej wyrażającej narastanie zmęczenia, wówczas można mówić ozadowoleniu robotnika.Należałoby dodać, że po.przekroczeniu punktu przecięcia prostej zachęty i krzywejzmęczenia, znów pojawia się stan niezadowolenia (rys.11).Drugą pracą Rotherta z zakresu naukowej organizacji pracy, o przełomowym znaczeniu, był odczytwygłoszony w Berlinie na zaproszenie Vereim Deutscher Ingenieure i opublikowany na łamach Technik undWirtschaft" w 1909 r.w nr 12.Polska wersja odczytu berlińskiego ukazała się w Przeglądzie Technicznym" w1910 r.(nr 14, 15, 17, 19, 21, 23) pt.Nowoczesne poglądy na urządzenia i organizację fabryki maszyn.Organizacja magazynów była drugą po systemach płac specjalnością Rotherta.On sam tak pisał o tym: Gdy w1904 roku po raz pierwszy zająłem się reorganizacją składów w fabryce, była to dziedzina zupełnie nowa nakontynencie europejskim i tylko w amerykańskich pismach można było czasem znalezć jakieś wiadomości.Doświadczenia swe ogłosiłem potem w 1909 r.w języku niemieckim i była to bodaj pierwsza większa praca naten temat ogłoszona w języku innym niż angielski".Ponad dwadzieścia lat pózniej wydał Rothert nakładem Instytutu Naukowej Organizacji pierwszą w Polscemonografię z tego zakresu pt.Organizacja gospodarki materiałowej w przemyśle i handlu, będącą zarazempodręcznikiem akademickim i poradnikiem dla praktyków.Praca składała się z sześciu rozdziałów,poświęconych omówieniu następujących zagadnień: zasad racjonalizacji gospodarki materiałowej, organizacji idokumentacji działu zakupów, organizacji przyjęcia materiałów ze szczególnym uwzględnieniem odbiorujakościowego, organizacji prac magazynowych, normalizacji gospodarki materiałowej, technicznemuwyposażeniu magazynów. W 1912 r.Rothert opublikował w Przeglądzie Technicznym" (nr 8 i 10) pracę pt.Podstawy kalkulacjiprzemysłowej ze szczególnym uwzględnieniem fabryk maszyn.Jest ona bez wątpienia jedną z istotniejszych wdorobku Rotherta.Zakwestionował w niej szereg utartych a nieracjonalnych rozwiązań występujących wówczesnej praktyce przemysłowej.Poddał m.in.krytyce zwyczaj naliczania kosztów ogólnych jako procentukosztu robocizny.Zaproponował, by naliczać koszty ogólne proporcjonalnie do czasu zużytego, gdyż najlepszym dowodem, że koszty ogólne w rzeczywistości zależą prawie wyłącznie od czasu, jest fakt, że nawetgdy cały warsztat stoi, większość kosztów się.nie zmienia".Przeciwstawił się też A.Rothert w Podstawach kalkulacji.rozpowszechnionej do dzisiaj w kręgachinżynieryjnych tzw.radosnej twórczości, bez zwracania uwagi na koszty.Pisał, że trzeba zadbać najpierw o racjonalne wykorzystanie urządzeń już istniejących zanim przystąpi się do tak ulubionych przez technikówulepszeń inwestycyjnych, które często nie wytrzymują kalkulacji, choć prezentują się bardzo efektownie"
[ Pobierz całość w formacie PDF ]