[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Ponadto następuje inflacja oznakstatusu.Masowa, zestandaryzowana produkcja oraz usunięcie eko-nomicznych barier dostępu (np.promocje) powodują, że dobra będą-ce oznakami pozycji społecznej są stopniowo przywłaszczane przezniższe warstwy społeczne.Takim przykładowym dobrem jest telefonkomórkowy, antena satelitarna, wideo.Pozwala to utożsamiać sięznacznej części klasy niższej z klasą średnią.21M.Ziółkowski nazywa te trzy fazy rozwoju kapitalizmu wczesną nowo-czesnością, pózną nowoczesnością i ponowoczesnością, zob.M.Ziół-kowski Miejsce społeczeństwa polskiego w światowym systemie kapitali-stycznym.Dylematy teoretyczne i praktyczne, cyt.wyd., s.54.22Zob.R.Drozdowski, Kontrowersje wokół klasy średniej w Polsce latdziewięćdziesiątych, Kultura i Społeczeństwo nr 1/1998.57 Zjawisko globalizacji uznaje się obecnie za cechę charaktery-styczną współczesnego kapitalizmu.Globalizację można zdefinio-wać jako obiektywny proces kurczenia się świata i jednoczesnywzrost świadomości, że świat stanowi całość: oznacza systemowośći współzależność świata a nie jego jednolitość .23Globalizacja oznacza rosnące zróżnicowania pomiędzy regiona-mi świata oraz wewnątrz poszczególnych społeczeństw.Przy założe-niu wolnej gry i nierówności pomiędzy uczestnikami tej gry, uru-chamia mechanizm uczestnictwa i mechanizm wykluczenia, przyno-sząc tym samym różne skutki uczestnikom.Bardzo istotnym element globalizacji stanowi masowa kultura,która jest czynnikiem upowszechniania wzorów z krajów wysokoro-zwiniętych.Mody, style życia, hierarchie wartości obecne w przeka-zach medialnych stają się dla społeczeństw innych krajów obiektemaspiracji, wzorem dobrego życia .Odbiorcy tych przekazów doko-nują zarówno świadomych wyborów, jak i nieświadomie nasiąkają lansowanymi wzorami.Co oznacza dla Polski i polskiego społeczeństwa włączenie sięw światowy system kapitalistyczny? Charakteryzując Polskę jakokraj półperyferyjny, Marek Ziółkowski optymistycznie ocenia szansenaszego kraju. W przypadku Polski zatem globalizacja i wchodzeniew światowy system kapitalistyczny oznacza zapewne grę o sumiewiększej od zera, ale taką, że inni kraje rdzenia zyskują więceji umacniają swoją przewagę, a jeszcze inne - kraje peryferii, zyskująjeszcze mniej albo nawet tracą. 24Istotną kwestią jest, jaki wpływ będzie mieć globalizacja nastrukturę społeczną.Marek Ziółkowski zauważa, iż może nastąpićdualizacja gospodarki i społeczeństwa: część społeczeństwa będzieuczestniczyć w profitach a część zostanie wykluczona.Poza ele-mentami modernizacji struktury społecznej w Polsce dostrzega zja-wiska typowe dla procesów uzależnienia. Elitę zarobkową wyzna-czają pracownicy wielkich korporacji międzynarodowych co jest23M.Ziółkowski, Miejsce społeczeństwa polskiego w światowym systemiekapitalistycznym.Dylematy teoretyczne i praktyczne, cyt.wyd.s.55.24Tamże, s.56.58 zjawiskiem typowym dla krajów Trzeciego Zwiata, tym bardziej że sąto dość często czasowo przebywający w Polsce cudzoziemcy.Na doledrabiny społecznej pojawiają się natomiast coraz częściej legalnibądz niezupełnie legalni imigranci.W odniesieniu do średnich pozy-cji coraz wyrazniej rysuje się problem, jakie grupy zawodowe będąuczestniczyć w gospodarczym systemie światowym i w jakich rolach,a w szczególności, jakie ich kompetencje i kwalifikacje będą wyko-rzystywane w ich pracy czy na przykład będzie to także wysokokwalifikowana knowledge class, czy raczej tylko wykonawcy .25Klasa średnia w Polsce w świetle badań socjologicznychBadania nad klasą średnią mają wycinkowy charakter.Koncen-trują się przede wszystkim na takich wyróżnikach klasy średniej jaketos, styl życia, badanych metodą ankietową.Z drugiej strony powstały opracowania, w których refleksja opie-ra się na generalizacjach, a wiedzę o procesach społecznych i obser-wacje bieżących zjawisk społecznych wspiera intuicja socjologa.Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, czy w Polsce następujeproces kształtowania się klasy średniej, wymaga bliższego przyjrze-nia się zmianom w strukturze i stratyfikacji polskiego społeczeństwapo 1989 r.Przytoczymy tu ustalenia, wynikające z badań panelo-wych przeprowadzonych w Instytucie Filozofii i Socjologii PANw latach 1988, 1993 i 1998.26Punktem wyjścia analizy jest struktura społeczna ukształtowanaw okresie państwowego socjalizmu.Układ stratyfikacji społecznejłączył w sobie elementy ideologii i polityki ze stratyfikacją zawodo-wą.Wyodrębnione zostały następujące kategorie:27 realni właściciele PRL elita PZPR i partii sojuszniczych,dysponująca większą władzą, bogactwem niż pozostałe kategorie,25Tamże, s.63.26B.Mach, Przemiany w strukturze i stratyfikacji społecznej w: Pierwszadekada niepodległości
[ Pobierz całość w formacie PDF ]