[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Odżibwejowie) moczyły w ługuobrane całe żołędzie, a potem płukały je i gotowały, Potawatomi trzymali je w siateczce i wypłukiwali goryczkęserią gorącej i zimnej wody, potem suszyli je i tłukli na mąkę.Inne plemiona ługowały wcześniej rozdrobnione,potłuczone żołędzie.Indianie Shasta tłukli je z nawet z łupą, którą potem odwiewali.Indianie Cowlitz i Paiutowiewkładali żołędzie w bagnisty grunt, gdzie powoli traciły gorzki smak.%7łołędzie po ugotowaniu i wyługowaniu mają mało wyrazisty smak, trochę zbliżony do gotowanego zboża.Mogąstanowić jednak podstawę różnych potraw.Indianie jadali je zwykle z mięsem i syropem klonowym.Już na Węgrzech licznie występuje dąb burgundzki Quercus cerris.Na Bliskim Wschodzie drzewo to jestodwiedzane w sierpniu przez wielkie ilości małych owadów, które nakłuwając rośliny powodują wydzielaniesłodkiego płynu bogatego w cukier, krystalizującego w małe ziarenka.Wędrowne plemiona Kurdystanu zbierają(a może już tylko zbierały) tą wydzielinę zanurzając całe gałęzie, na których się formuje, w gorącej wodzie iodparowując ją w syrop.Jest ona używany jako słodzik lub mieszana z mąką do ciast.DBRWKA Ajuga (wargowe Lamiaceae)Kilka gatunków dąbrówki występuje w naszym kraju.Młode pędy najpospolitszego z nich dąbrówki rozłogowejAjuga reptans mogą być jedzone na surowo, są jednak gorzkie i niesmaczne.Gatunek ten był dawniej używanyjako roślina lecznicza o właściwościach ściągających, m.in.do tamowania krwotoków.DEREC Cornus (dereniowate Cornaceae)Dereń jadalny Cornus mas spotykany jest u nas głównie w uprawie, rzadko zdziczały.Dziko występuje jużjednak w suchych zaroślach na podłożu wapiennym na Słowacji i Ukrainie, już na wschód od Przemyśla.Jedenz najciekawszych owoców o wyszukanym smaku przypominającym wiśnie.Idealny na nalewki i kompoty.Dobryjest też miód z owocami derenia.Dawniej przechowywano je też w zalewie jak oliwki, a nasiona pieczono imielono na substytut kawy lub wytłaczano z nich olej.Na Zakaukaziu owoce suszy się i miele na proszek, którypodobnie jak owoce ma kwaśny smak, jest on stosowany do przyprawiania mięs i sosów.Dereń świdwa Cornus sanguinea, pospolity krzew występujący w lasach i zaroślach całej Polski ma owocegorzkie i bardzo niesmaczne, mogące powodować nudności.Dawniej z nasion wytłaczono jadalny olej.29/129 Dereń rozłogowy Cornus sericea (C.stolonifera) z Ameryki Pn.i blisko z nim spokrewniony (czasem łączonyw ten sam gatunek) dereń biały Cornus alba z Azji są pospolicie sadzone w zieleni miejskiej i ogrodach.Niesmaczne owoce derenia rozłogowego były jedzone przez kilkanaście plemion Indian, szczególnie Okanagon,na surowo lub rzadziej gotowane.Indianie Flathead i Kutenai mieszali je z jagodami świdośliwy i cukremprzyrządzając specjalną słodko-kwaśną potrawę.Była to poza tym święta roślina Indian zeskrobane łykoderenia było głównym, obok liści mącznicy, składnikiem mieszaki kinnikinnick , palonej w fajce indiańskiej.Dereń szwedzki Cornus suecica występował dawniej koło Kołobrzegu.Jego dojrzałe jagody jadali m.in.Eskimosi.Są bogate w pektyny, gorzkie i niesmaczneDBIK Dryas (różowate Rosaceae)Dębik ośmiopłatkowy Dryas octopetala występuje u nas jedynie w Tatrach i Pieninach (jest pod ochroną).Liścienadają się na herbatkę.DAAWISZ Celastrus (dławiszowate Celastraceae)W naszym kraju uprawiany jest wschodnioazjatycki dławisz okrągłolistny Celastrus orbiculatus i bardzo rzadkodławisz amerykański C.scandens.Podkorze dławisza amerykańskiego były gotowane w postaci gęstej zupy jako pożywienie głodowe przez IndianMenominów, Odżibwejów, Czipewejów i Potawatomi.Trzeba zachować ostrożność bo roślina ta jest trująca nasurowo (zawiera saponiny i euonyminę), wymaga długiego gotowania.Gotowane młode liście dławisza okrągłolistnego są jadane na Dalekim Wschodzie.DZIGIEL Angelica (baldaszkowate Apiaceae)W Polsce występują trzy gatunki dzięgla.Bardzo pospolitym gatunkiem wilgotnych łąk, zarośli i olszyn jestdzięgiel leśny Angelica sylvestris.Na brzegach wód i w wilgotnych zaroślach występuje w górach, na Wybrzeżu iczasem zdziczały na niżu dzięgiel litwor (arcydzięgiel litwor) Angelica archangelica (Archangelica officinalis),który jest gatunkiem chronionym.Rzadko występuje na rozproszonych stanowiskach dz.łąkowy (starodubłąkowy) A.palustris (Ostericum palustre), który też znajduje się pod ochroną.Korzenie, liście i obrane łodygi arcydzięgla można jeść na surowo lub gotować, można je stosować jakoaromatyczny dodatek do sałatek i ciast.Nasiona są świetną przyprawą.W islandzkim statucie króla Hakona(1271-73) powiedziano: ktoby wtargnął do cudzego warzywnika litworowego lub czosnkowego, nie będzie sięmógł odwołać do prawa, w razie gdyby go pobito lub karano i odebrano wszystko, coby tylko miał przy sobie .Norweskie prawo zwyczajowe z początku XIII w.(Frostupinglov) mówi, że dzierżawca, któryby założyłwarzywnik litworowy, ma prawo, wyprowadzając się zabrać ze sobą połowę posadzonych roślin.Wcześniejszezaś takie prawo z początku XII w.(Gulapingslov) dozwoliło mu zabierać wszystkie.Surowe łodygi i liście bardzocenili Lapończycy i Eskimosi z Grenlandii.Dla Lapończyków arcydzięgiel był symbolem nieśmiertelności.Kandyzowana łodyga jest używana jako deser.Olejek lotny otrzymany z korzenia jest używany doaromatyzowania żywności.Z nasion, liści i korzenia można także parzyć herbatę.Na Kamczatce z korzenirobiono napój alkoholowy.Korzenie arcydzięgla są też składnikiem likieru Chartreuse i likieru benedyktyńskiego.Arcydzięgiel litwor to znana od starożytności roślina lecznicza.Używano jej głównie przy niestrawnościach orazjako środek ogólnie wzmacniający.Arcydzięgiel jest rośliną dwuletnią.Młode liście zbieramy wiosną np.w maju, a nasiona we wrześniu.Korzeńroślin jednorocznych wykopuje się między jesienią a kwietniem.30/129 Podobne właściwości do arcydzięgla ma dzięgiel leśny.Jego surowe łodygi i liście jedzono dawniej nad dolnąWołgą.Zawiera jednak mniej związków czynnych i jest mniej smaczny.Poza tym jest mniejszy, a więc wolniejpozyskuje się z niego surowiec.Posiekane liście są dobrym dodatkiem do gotowanych kwaśnych owoców irabarbaru
[ Pobierz całość w formacie PDF ]