[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.zarówno w obrębie ugrupowania integracyjnego jako całości, jak i w obrębie poszczególnych państw członkowskich.Modele i mechanizmy integracji w gospodarce rynkowejW literaturze przedmiotu są rozpatrywane dwa modele integracji w gospodarce rynkowej: model integracji międzynarodowej oraz model integracjiZwolennicy modelu integracji międzynarodowej (nazywanego też modelem integracji nie regulowanej lub liberalnej) uważają, że wszystkie decyzje integracyjne, a więc zarówno te, które dotyczą ustanowienia międzynarodowych więzi o podstawowym znaczeniu dla przebiegu całego procesu integracji, jak i te, od których w sposób bezpośredni zależy realizacja bieżących operacji gospodarczych w skali międzynarodowej, powinny być podejmowane wyłącznie przez przedsiębiorstwa w krajach członkowskich.W takim rozumieniu zarówno rola międzynarodowych ośrodków integracyjnych, jak i rola państw członkowskich jest bardzo ograniczona.Państwo jest przede wszystkim stróżem porządku w skali poszczególnych krajów; utrzymuje ono praworządność i porządek publiczny, stosuje środki przymusu dla ochrony zgodnych z prawem umów i kontraktów prywatnych oraz pielęgnuje wolny rynek i wolną konkurencję.Ośrodki międzynarodowe czynią to sarno w skali ugrupowania integracyjnego.Z modelem tym koresponduje mechanizm wolnego rynku i wolnego handlu, opierający się na założeniu, że podstawowymi podmiotami gospodarczymi są producenci i konsumenci, samodzielni, niezależni od nikogo, nie krępowani ograniczeniami państwowymi, a ceny krajowe i międzynarodowe, kursy walut, stopa procentowa itp.są ustalane na rynku w wyniku wolnej gry sił rynkowych.Tylko rynek powinien w tym rozumieniu informować i pobudzać przedsiębiorstwa do takiej produkcji, jakiej wymagają konsumenci.Tego typu model integracji i mechanizm z nim związany są konstrukcją teoretyczną, postulatywną, celem, do którego - zdaniem jego zwolenników - powinna zmierzać integracja w gospodarce rynkowej.Alternatywnym rozwiązaniem jest model integracji ponadnarodowej (nazywany też modelem integracji regulowanej lub instytucjonalnej), w którym zarówno ośrodek ponadnarodowy, jak i ośrodki narodowe uzyskują uprawnienia do oddziaływania na procesy integracyjne w obrębie ugrupowania.W tym modelu również wszystkie decyzje dotyczące powiązań między-; narodowych są podejmowane przez przedsiębiorstwa, ale rola państw członkowskich i ośrodka ponadnarodowego daleko wykracza poza funkcje stróża porządku: Mogą one pośrednio oddziaływać na decyzje przedsiębiorstw za pomocą subwencji, ceł, ograniczeń parataryfowych i pozataryfowych polityki kursu walutowego, stopy procentowej, polityki budżetowej itp.Modelowi temu odpowiada mechanizm rynkowy sprzężony z interwencjonizmem państwowym.Tego typu model i mechanizm z nim związany korespondują z rozwiązaniami stosowanymi w praktyce w gospodarce rynkowej, zwłaszcza w Unii Europejskiej.Najprostszym rozwiązaniem jest strefa wolnego handlu.Oznacza ona likwidację ceł i ograniczeń ilościowych w handlu między określoną grupą krajów.Kraje te zachowują jednocześnie autonomiczną zewnętrzną taryfę celną i prowadzą własną niezależną politykę handlową wobec krajów trzecich.Przykładem strefy wolnego handlu jest EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu), utworzona na podstawie układu, który wszedł w życie w maju 1960 r.W przypadku gdy kraje tworzące strefę wolnego handlu wprowadzają ujednolicone cła zewnętrzne (wobec krajów trzecich), mamy do czynienia z unią celną.Unia celna sprzyja rozwojowi handlu wzajemnego krajów członkowskich i ogranicza rozwój handlu z krajami trzecimi.Można tu zatem mówić o preferencyjnym i dyskryminacyjnym działaniu cła w unii celnej, tzn.preferowaniu importu z krajów unii i dyskryminowaniu importu w stosunku do handlu wzajemnego z krajów trzecich.Preferencja polega w tym przypadku na zniesieniu i niestosowaniu ceł oraz ograniczeń w obrotach handlowych między krajami unii (preferencja taka ma miejsce również w strefie wolnego handlu), dyskryminacja zaś - na wprowadzeniu i stosowaniu wspólnej dla krajów unii zewnętrznej taryfy celnej.Unia celna wywiera dwojaki wpływ na handel zagraniczny krajów unii: wywołuje efekt przesunięcia i efekt kreacji handlu.Oba te efekty mogą zresztą wystąpić także w strefie wolnego handlu lub - na skutek wprowadzenia jakichkolwiek preferencji celnych - nawet bez tworzenia unii celnej albo strefy wolnego handlu.Efekt przesunięcia handlu (trade diversion effect) wyraża się w zwiększeniu udziału krajów należących do unii celnej w handlu krajów-członków unii oraz w zmniejszeniu udziału krajów trzecich, w wyniku przesunięcia się źródeł zakupu określonych towarów z krajów nawet o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających na zewnątrz unii, do krajów wchodzących w skład unii celnej.U podstaw efektu przesunięcia znajduje się zróżnicowanie stawek celnych; wewnątrz unii pozostają one zniesione, natomiast w stosunkach z krajami trzecimi są nadal stosowane.Efekt kreacji handlu (trade creation effect) wyraża się we wzroście wolumenu wzajemnych obrotów handlowych krajów tworzących unię celną -w wyniku usunięcia ceł i innych barier w handlu między krajami unii oraz wprowadzenia wspólnej zewnętrznej taryfy celnej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]