[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.UntitledMotywy romantyczne w literaturze polskiego pozytywizmu.Literatura pozytywizmu, choæ z za³o¿enia opozycyjna do romantycznej, czerpa³a z niej motywy, przede wszystkim z powodu trwaj¹cej nadal niewoli.Powtarzaj¹cym siê problemem jest walka wyzwoleñcza "za wolnoœæ nasz¹ i wasz¹".Bohaterowie s¹ uczuciowi, zindywidualizowani, g³êboko przekonani o swojej misji.Widaæ go w sienkiewiczowskiej "Trylogii", pisanej dla utrzymania ducha narodowego wœród Polaków.Wype³niona jest walk¹ heroiczn¹, nie zawsze zgodn¹ z rycerskim kodeksem ( patrz "Konrad Wallenrod" ), której g³Ã³wny bohater jest wzorowany na mickiewiczowskim Soplicy.Tak¿e echa walk docieraj¹ do nas z "Lalki", której dwaj bohaterowie brali udzia³ w narodowych powstaniach i konspiracji.Najwiêcej nawi¹zañ dotyczy niedawnego powstania, a w szczególnoœci przyczyn kolejnego upadku narodowego zrywu, po³¹czonego z represjami.Pewien rodzaj diagnozy stawia Prus w "Omy³ce", ukazuj¹c ludzi go³os³ownych, tchórzliwych, traktuj¹cych patriotyzm jako modê i sposób zaimponowania towarzystwu.Skrytykowane s¹ tu wszystkie postawy wyczekiwania na obc¹ interwencjê, dobrowolne wyst¹pienie zawsze patriotycznego ludu u boku szlachty czy boski plan cierpienia i zmartwychwstania drugiego narodu wybranego - Polski.Podczas gdy Prus rozprawia siê z krótkowzrocznymi organizatorami powstania, Eliza Orzeszkowa postanawia zmitologizowaæ heroizm buntowników za wolnoœæ."Nad Niemnem" to powieœæ ukazuj¹ca owocn¹ wspó³pracê szlachty i ch³opów w walce o narodow¹ sprawê; jest to przyk³ad romantycznego zjednoczenia ludzi wszystkich stanów w imiê idea³u.Tak¿e cykl opowiadañ "Gloria Victis" to apoteoza walk powstañczych, bez wdawania siê w przyczyny ich upadku.Kolejny powtarzaj¹cy siê motyw to mi³oœæ dwojga ludzi.I jak to w romantyŸmie bywa, jest ona nieszczêœliwa, napotyka na trudnoœci w postaci opinii ludzi postronnych, wskazuj¹cych na mezalians.Motyw Jana i Cecylii, Wokulskiego i Izabeli jest podobny do historii mi³oœci Ewy i Jacka z "Pana Tadeusza" - choæ koñcz¹ siê te historie ró¿nie, to jednak odnajdujemy tu g³êbokie uczucie, wychodz¹ce naprzeciw skostnia³ym ramom tzw."dobrego obyczaju".Mamy te¿ w literaturze pozytywizmu romantycznych idealistów, wykonuj¹cych swój czysto pozytywny plan z bezprzyk³adnym oddaniem.Trzech idealistów w "Lalce": Wokulski, Rzecki, Ochocki to prze¿ytki poprzedniej epoki, egzystuj¹ce jedynie dziêki swojej nieprzeciêtnej osobowoœci i chêci do pracy w imiê wykazania w³asnej szachetnoœci.Nierealnoœæ ich za³o¿eñ i planów to kolejny motyw romantyczny w literaturze polskiego pozytywizmu.Podobnie cykl nowel dotycz¹cych za³o¿eñ nowej epoki : pracy organicznej, pracy u podstaw, asymilacji mniejszoœci narodowych wype³niony jest bohaterami pe³nymi samotnego zapa³u, sk³Ã³conymi z filisterskim otoczeniem.Wykonuj¹ oni swój szlachetny plan bez zwracania uwagi na koszty; pragn¹ rozsadziæ skostnia³e schematy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]