[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Podobnie ludzmi, a niebóstwami, byli Uranom, Kronos, Rea, Demeter, Hera, Posejdon, Temida,Persefona, Atena i Afrodyta.Tak więc teologia jest mistyfikacją historii.2 Theagenes z Rhegion dokonał odkrycia, że Posejdon nie jest bogiem, alepersonifikacją morza, a zatem kiedy Homer o Posejdonie mówi, to nie obogu mówi, lecz o świecie, o żywiole wody.Podobnie Hefajstos nie jestbogiem, lecz personifikacją ognia, a Hera nie jest boginią, leczpersonifikacją powietrza, a zatem, kiedy Homer o Hefajstosie i Herze39 mówi, to nie o bogach mówi, lecz o świecie, o żywiole ognia i o żywiolepowietrza.Tak więc teologia jest mistyfikacją kosmologii71.3 Anaksagorejczyk Metrodor z Lampsakos dokonał odkrycia, że Atena niejest bóstwem, lecz personifikacją rozumu i umiejętności panowania nadsobą.Ares nie jest bóstwem, lecz personifikacją zapalczywości izaślepienia, i Afrodyta nie jest bóstwem, lecz personifikacją nierozumnejnamiętności miłosnej, a zatem, kiedy Homer o Atenie, Aresie i Afrodyciemówi, to nie o bogach mówi, lecz o pewnych stanach psychiki ludzkiej.Tak więc teologia jest mistyfikacją psychologii72.4 I wreszcie, sofista Prodikos z Julis na Keos dokonał odkrycia, że Demeter iDionizos nie są bóstwami, ale personifikacjami chleba i wina.Zdania obogach są w gruncie rzeczy zdaniami o tym, co ludzie cenią; mówiąc obogach ludzie informują nas nie o istotach nadprzyrodzonych, ale o swoimwłasnym wartościowaniu.Tak więc teologia jest mistyfikacją aksjologii73.Te cztery teorie nazywać będziemy w dalszym ciągu tej książki euhemeryzmem,theagenizmem, metrodoryzmem i prodykizmem.Terminy te okażą się przydatnedo dalszych rozważań.Dla podkreślenia ateistycznego sensu tych teoriiposłużymy się następującą aparaturą pojęciową, wymagającą od Czytelnikaprzyswojenia sobie jeszcze kilku nowych terminów, takich jak teologemat,socjologemat, kosmologemat, psychologemat i aksjologemat.Według teoriiteistycznej w zdaniach teologów o bogach znajdują się teologematy, czyli pewneprawdy o istniejącym obiektywnie bóstwie.Według euhemeryzmu w zdaniachteologów o bogach nie ma żadnych teologematów, a są jedynie socjologematy,czyli twierdzenia o boskości władców personifikujących określony porządekpolityczny i społeczny.Według theagenizmu w zdaniach teologów o bogach niema żadnych teologematów, lecz są jedynie kosmologematy, czyli twierdzenia oprzyrodzie.Według metrodoryzmu w zdaniach teologów o bogach nie ma40 żadnych teologematów, a są jedynie psychologematy, czyli pewne twierdzeniapsychologiczne.Według prodykizmu w zdaniach teologów o bogach nie mażadnych teologematów, a są jedynie aksjologematy, czyli pewne sądy owartościach.Inaczej mówiąc, według omawianych teorii teologia posiada treśćpozareligijną - Wybitny filolog i religioznawca niemiecki Gottfried Hermami(1772 1848) posunął się jeszcze dalej, twierdząc, że najstarsza mitologiaGreków jest właściwie [.] teorią pochodzenia i wzajemnego związku rzeczy,pewnym systemem naukowym, stworzonym w tym celu, żeby położyć kreswszelkim religijnym wyobrażeniom o bogach74.A zatem mity nie tylko posiadają treść pozareligijną, ale niekiedy mogą posiadaćnawet treść antyreligijną.Mitologia może łączyć się z ateizmem75; twórcy mitówmogli być ateistami, ponieważ mity są tylko formą, obrazową szatą i ubraniem treści pozareligijnych, a więc również i ateistycznych.Teorie te byłyreprezentowane również w czasach nowożytnych, a nawet są reprezentowane,rozwijane i pogłębiane do dziś dnia.Euhemeryzm, który w wiekach średnich76służył apologetyce chrześcijańskiej do walki z politeizmem greckim , wokresieOdrodzenia u Postela i Giordana Bruna służył do wyjaśniania mitówstarożydowskich i chrześcijańskich, umieszczanych na jednej płaszczyznie zmitami pogańskimi.Wystarczy przypomnieć, że Guillaume Postel (1510 1581)dał śmiałą euhemerystyczną interpretację Jehowy, wysuwając przypuszczenie,że Jehową nazwano śmiertelnego człowieka, mianowicie Noego, podobnie jakRhea, Cybela, Maia, Ceres, Demeter, Tetyda itd.to tylko różne imiona jegomałżonki Noemi77.Wątki euhemeryzmu odnajdujemy u wielu ewolucjonistówXIX wieku78, a w religioznawstwie marksistowskim euhemeryzm jest jedną zcentralnych kategorii wyjaśniających klasową funkcję religii.Theagenizm był wXV wieku rozwijany przez Plethona renesansowego odnowiciela greckiegopoliteizmu, który w jego rękach stał się narzędziem językowym do wyrażania41 treści filozofii racjonalistycznej i materialistycznej
[ Pobierz całość w formacie PDF ]