[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.34Kania J., Wybrane zagadnienia z ergonomii, Wydawnictwa Politechniki Warszaw-skiej, Warszawa 1979, str.65.200Objawy monotonii można podzielić na dwie grupy35:subiektywne: spadek zainteresowania pracą i motywacji do pracy,przecenianie czasu pracy, senność i uczucie zmęczenia;obiektywne: spadek wydajności pracy, obniżenie jakości pracy, wzrostabsencji i płynności kadr, przerwy w produkcji.Przeciwdziałanie stanom wywołanym przez monotonię koncentruje sięna 4 zabiegach organizacyjnych36:przy wykonywaniu prac prostych i powtarzalnych należy mieć świadomośćich znaczenia i wiedzieć, jaką rolę spełniają w powstawaniu całegoproduktu;przy wykonywaniu jednostajnej pracy poszukać interesujących szczegółów,co pozwoli dostrzegać różnorodność wykonywanych czynności;stworzyć warunki zewnętrzne zmniejszające poczucie jednostajności, np.muzyka czy kolorystyka otoczenia w miejscu pracy;stosować zmiany stanowisk pracy w ciągu dnia roboczego, co wprowadzapewne urozmaicenie.Wymienione sposoby zapobiegania mają jednak charakter pomocniczyi nie eliminują w sposób radykalny problemów wynikających z monotonii pracy.Ostatnio coraz większą rolę odgrywają zmiany wprowadzane w technologiiprodukcji: mechanizacji i automatyzacji produkcji.Mechanizacja, ograniczając wysiłek fizyczny, zwiększa zaangażowanieumysłowe pracownika i rozszerza program jego działań na stanowiskuroboczym.Wykonywanie pracy na stanowisku zmechanizowanym wymagadodatkowych umiejętności: spostrzegania, refleksu, zręczności i precyzji,a przede wszystkim większej znajomości techniki działania mechanizmówmaszyny i jej obsługi.Zaangażowanie umysłowe rośnie tutaj wraz ze wzrostemzłożoności wykonywanych zadań.Różnorodność operacji wykonywanych namaszynach wieloczynnościowych powoduje, że robotnik w procesie pracy musiodbierać wiele zróżnicowanych informacji, trafnie je dobierać i racjonalniestosować.Automatyzacja natomiast najczęściej odwraca ten trend wbrew dośćszeroko rozpowszechnionemu mniemaniu, częściej zmniejsza lub eliminuje niżzwiększa zaangażowanie umysłowe pracownika.W procesach zautomatyzo-wanych rola pracownika ogranicza się często tylko do uruchomienia maszynyi dozoru jej działania, natomiast czynności kierowania produkcją przejmująspecjalne urządzenia sterujące (serwomechanizmy).Na stanowiskach o wąskiejspecjalizacji produkcji czynności robocze są zbyt proste i często też są35Kania J., Wybrane zagadnienia z ergonomii, Wydawnictwa Politechniki Warszaw-skiej, Warszawa 1979, str.67.36Kania J., Wybrane zagadnienia z ergonomii, Wydawnictwa Politechniki Warszaw-skiej, Warszawa 1979, str.68.201wykonywane  bezmyślnie.Ich wykonawcy często nie rozumieją sensuprodukcyjnego i ważności swojej pracy.Potęguje to odczuwanie monotoniipracy i zwiększa obciążenie psychiczne organizmu.Jedynie w przypadkach, kiedy automatyzacja łączy się z rozszerzeniemoperacji technologicznych bądz
ze wzrostem złożoności sposobu ichobsługiwania, czyli gdy rośnie znaczenie funkcji programowo-kontrolnych,zwiększa się zaangażowanie umysłowe pracownika, zakres jego oddziaływania iodpowiedzialności za skutki działań i zachowań.Taki rodzaj automatyzacjiwymaga od pracownika umiejętności nie tylko orientowania się w jednymodcinku procesu produkcyjnego, lecz opanowania całego procesu i czuwanianad prawidłowością jego przebiegu.Zdając sobie sprawę z wagi obciążenia psychicznego, jak również zczynników kształtujących to obciążenie, należy pamiętać, że optymalny poziomzależy w dużym stopniu od indywidualnych właściwości człowieka, a toznacznie utrudnia jego pomiar i analizę.2.4.Badanie materialnego środowiska pracyOstatnim elementem obciążenia pracą jest obciążenie środowiskowe.Oddziaływanie czynników środowiska materialnego może spowodowaćobniżenie wyników pracy oraz wystąpienie dodatkowego wysiłku adaptacyjnegodla organizmu człowieka37.Ocena materialnych warunków pracy jestdokonywana na podstawie pomiarów stężeń lub natężeń poszczególnychczynników na stanowisku pracy.Uzyskane wyniki porównywane są z normamihigienicznymi i wskazują na stopień szkodliwego oddziaływania środowiska naorganizm.Jednocześnie należy uwzględnić czas przebywania w szkodliwymotoczeniu.Zestawienie wszystkich czterech elementów obciążenia organizmu nabadanym stanowisku pracy stanowi podstawę do kompleksowej ocenyuciążliwości pracy (tab.33).37Olszewski J., Podstawy ergonomii i fizjologii pracy, Akademia Ekonomiczna wPoznaniu, Poznań 1997, str.258-259.202Tabela 33Zestawienie wyników kompleksowej oceny obciążenia organizmu człowiekana stanowisku pracyAnalizowany czynnik Wyniki pomiarów Ocena słowna,lub obliczeń liczbowa i symbolicznaObciążenie fizyczne:- wydatek energetyczny- obciążenie statyczne- monotypowość ruchówObciążenie psychiczne:a) wysiłek psychicznyw fazach- odbiór informacji,- podejmowanie decyzji,- wykonanie decyzji;b) monotonia pracyObciążenie środowiskowe:- hałas- wibracje- inne elementy środowiskaZachorowalność zawodoway
ródło: Opracowanie własne na podstawie: Olszewski J., Podstawy ergonomiii fizjologii pracy, Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1997, str.259.3.LITERATURA:[1] Ergonomia, pod red.Pacholskiego L.: Politechnika Poznańska, Poznań1986.[2] FILIPKOWSKI S.: Ergonomia przemysłowa.Zarys problematyki,Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1970.[3] G�RSKA E.: Ergonomia: projektowanie, diagnoza, eksperymenty,Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002.[4] G�RSKA E., TYTYK E.: Ergonomia w projektowaniu stanowisk pracy.Podstawy teoretyczne, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej,Warszawa 1998.[5] KANIA J.: Wybrane zagadnienia z ergonomii, Wydawnictwa PolitechnikiWarszawskiej, Warszawa 1979.[6] OLSZEWSKI J.: Podstawy ergonomii i fizjologii pracy, AkademiaEkonomiczna w Poznaniu, Poznań 1997.[7] NAWARRA L.: Materiały do nauczania ergonomii i ochrony pracy,Skrypty uczelnianie AGH, nr 782, Kraków 1980.203[8] Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena, ergonomia, pod red.nauk.Koradeckiej D., CIOP, Warszawa 2000, z.4.[9] ROSNER J.: Ergonomia, PWE, Warszawa 1985.[10] TYTYK E.: Projektowanie ergonomiczne, PWN, Warszawa - Poznań2001.204Rozdział XOCHRONA PRACY1.CHOROBY ZAWODOWEChoroby zawodowe są przyczyną inwalidztwa oraz czynnikiemskracającym czas trwania życia.Z tytułu chorób zawodowych olbrzymie stratyponoszą pracodawcy1.Konsekwencją zwyczajnej choroby jest absencja orazjej produkcyjne i organizacyjne skutki [ Pobierz całość w formacie PDF ]