HS Harper J. Formy i układ liturgii zachodniej od X do XVIII wieku(1)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W niedzielę po Wielkanocy podczas I Nieszporów i podczas Laudesodbywała się procesja do krzyża (nie do chrzcielnicy), ale pózniej procesjaw wymienionych wyżej nabożeństwach zaniknęła.W przypadku pozosta�łych Godzin modlitewnych w niedzielę tę zachowywano ich zwykłą formę.W ramach zwyczaju Salisbury w całej oktawie Wielkanocy codzienniezapalano świecę paschalną podczas głównych nabożeństw, z wyjątkiemmniejszych Godzin kanonicznych.Czas Wielkanocy i Zesłanie Ducha ZwiętegoAż do Wniebowstąpienia w niedziele i dni świąteczne zapalano, przynaj�mniej na Mszy, świecę paschalną.W dniu Wniebowstąpienia zapalano jąpodczas wszystkich głównych nabożeństw.W większości kościołów czasWielkanocy trwał do zakończenia oktawy po Zesłaniu Ducha Zwiętegoi w niektórych przypadkach do tego momentu świeca paschalna nie byłausuwana.Procesje w okresie Krzyżowym (25 kwietnia oraz od ponie�działku do środy przed Wniebowstąpieniem) omówione są w Rozdziale 8.Na wzór Wigilii Wielkanocy obchodzono Wigilię Zesłania Ducha Zwiętego,podczas której ponownie błogosławiono chrzcielnicę, tak jak podczasWigilii Wielkanocy.Matutinum przyjmowało krótszą formę z jednymnokturnem (tak jak na Boże Narodzenie i Wielkanoc).CZZ i nOKRES PO REFORMACJIRozdział 10REFORMA TRYDENCKAReformacja i kontrreformacjaWstrząs religijny i polityczny, jaki miał miejsce w XVI wieku w Eu�ropie północnej, był niewątpliwie od czasu schizmy Kościoła wschod�niego i zachodniego wydarzeniem najbardziej brzemiennym w skutki.Jego konsekwencje liturgiczne szły bardzo daleko.W nowej epoceprotestantyzmu zniknął stary porządek rozwiązywano fundacjemonastyczne, co oznaczało koniec zarówno odrębnej kultury chrześci�jańskiej, jak i indywidualnego stylu liturgii.Zrezygnowano z liturgiiłacińskiej, powstawały natomiast nowe liturgie w językach narodo�wych, przywiązujące dużą wagę do czytań biblijnych i śpiewu, jak i dozrozumiałości i jasności teologicznej, podkreślające też przyznanie siędo grzechu i poszukiwanie zbawienia.W miejsce wariantów regional�nych pojawiły się teraz niezależne wyznania z własnymi modelaminabożeństw.Dawne uzależnienie od obrzędu i ceremonii, Mszy i Ofi�cjum, kalendarza i świąt, niezmiennie formalizowanej modlitwy i po�bożności, ustąpiło miejsca nabożeństwom zawierającym czytania, ichegzegezę w formie kazania, jak też psalmy czy hymny w językachnarodowych.Luter wykorzystywał istniejące już teksty i melodie hymnów, adaptującJe dla nabożeństw w języku narodowym.Wzór kultu luterańskiegonawiązywał do form średniowiecznych, zwłaszcza w tzw.przed-mszy[Fore-Mass].Jednak za wyjątkiem Skandynawii nie ustanowiono naszerszą skalę żadnych autorytatywnych układów ani nie wprowadzonoujednoliconych ksiąg liturgicznych.Sytuacja w bardziej radykalnychkościołach protestanckich (np.kalwini, anabaptyści) szła jeszcze dalejr" nie zachowano ani formy, ani tekstów liturgicznych.Wszystko opierało8ię na Biblii.173OKRES PO REFORMACJIDla odmiany, bardziej umiarkowany Kościół anglikański zatrzymałzasadnicze rysy codziennego łacińskiego Oficjum i Mszy; liturgia ta jestprzedmiotem rozważań w Rozdziale 11.Obrządek (ryt) trydenckiSilny wstrząs wywołany upadkiem autorytetu Kościoła, opartego na cią�głości sukcesji Apostolskiej, trwał przez wiele wieków.�wczesną reakcjąKościoła rzymskiego była konsolidacja, przewartościowanie i wzmoc�nienie własnych struktur na podstawie nowego autorytetu.Dzieło tozostało zainicjowane przez Sobór Trydencki spotkanie biskupówrzymskokatolickich, składające się z 25 sesji odbywanych w latach 1545--1563.Odnowę tę kontynuowano w następnych latach przede wszystkimw Rzymie.Konsekwencjami Soboru Trydenckiego i kontrreformacji w Kościelerzymskokatolickim, bardziej widocznymi niż reformy liturgiczne, były:obrona teologii, wzmocnienie dogmatu i doktryny katolickiej, duchowamisja nowego zakonu jezuitów Ignacego Loyoli oraz pobożna żarliwośćFilipa Neri i oratorian.Jednakże niezbędna była rewizja kalendarza,brewiarza i mszału, a także śpiewu.To, co odnowiono w XVI wieku,przetrwało w Kościele katolickim w znacznej części niezmienione iaż do czasu ostatniego Soboru Watykańskiego II.Rozpowszechnienie druku umożliwiło Kościołowi rzymskokatolickiemuzapewnienie jego władzy bez wariantów miejscowych oraz dało nadziejęna ujednolicenie praktyki.Papież Pius V ustanowił komisję, którejzadaniem była rewizja ksiąg liturgicznych.W 1568 roku wydano Brevia-rium Romanum (Brewiarz rzymski), a dwa lata pózniej MissaleRomanum (Mszał rzymski, 1570 rok).Obydwie księgi przeznaczone byłydo użytku w całym Kościele rzymskokatolickim, z wyjątkiem tych miejsc,w których z własnego brewiarza czy mszału korzystano od ponad 200lat (dotyczyło to także zwyczaju ambrozjańskiego i zwyczajów monasty�cznych).Wiele takich ośrodków wybrało jednak rozwiązanie prostsze(i tańsze), przyjmując obrządek rzymski.W rezultacie zlikwidowano wszy�stkie nowsze brewiarze, w tym także daleko idące kompilacje, opracowanew 1535 roku przez Spanish Cardinal Quinones dla papieża Pawła III.Liturgia ustabilizowała się jeszcze bardziej w 1588 roku, kiedy usta�nowiono Kongregację Zwiętych Obrzędów.Był to organ Kurii, który podjąłzadanie zbadania i autoryzacji wszystkich zmian na szczeblu między'narodowym.(Sekcja liturgiczna tej Kongregacji w roku 1969 otrzymaćnazwę Kongregacji Kultu Bożego.)174REFORMA TRYDENCKAKalendarzNajbardziej radykalną konsekwencją reformy trydenckiej była rewizjakalendarza.Rozwój kalendarza średniowiecznego przyniósł w rezultacierozerwanie zasady tygodniowej recytacji psałterza.W ramach próbyprzywrócenia kluczowej natury codziennego Oficjum, nowy kalendarzznosił wiele świąt i ich oktaw, pozostawiając ponad 200 wolnych dniw każdym roku na tygodniową recytację psałterza.(Zwięta rytu zwyczaj�nego wykorzystywały psalmy ferialne [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Search

Podstrony