[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jeżeli jednak dotyk - z racji jednej wspólnej treÅ›ci przedmiotu - ma być jednymtylko zmysÅ‚em, to należy tak powiedzieć: Smak różni siÄ™ od dotyku z powodu istotnieróżnych zmian [jakie w nich sÄ… wywoÅ‚ane]; bowiem dotyk w swoim narzÄ…dzie -stosownie do jakoÅ›ci, która jest jego wÅ‚aÅ›ciwym przedmiotem [i naÅ„ dziaÅ‚a] - ulega nietylko zmianie niematerialnej, ale i naturalnej.Natomiast narzÄ…d smaku nie ulega zkoniecznoÅ›ci zmianie naturalnej stosownie do jakoÅ›ci, która jest jego przedmiotem [inaÅ„ dziaÅ‚a], a wiÄ™c tak, żeby jÄ™zyk staÅ‚ siÄ™ sÅ‚odki lub gorzki, ale stosownie do jakoÅ›ciwpierw wymaganej, na której opiera siÄ™ czucie smaku, mianowicie do wilgotnoÅ›ci,która jest przedmiotem dotyku.58Ar t ykuÅ‚ 4CZY PODZIAA ZMYSAÓW WEWNTRZNYCHJEST ODPOWIEDNI ?Zdaje siÄ™, że podziaÅ‚ zmysłów wewnÄ™trznych nie jest odpowiedni, bo:1.Nie ma przeciwstawnoÅ›ci miÄ™dzy: wspólne a wÅ‚aÅ›ciwe czy poszczególne.AwiÄ™c zmysÅ‚ wspólny nie powinien być zaliczany do wewnÄ™trznych wÅ‚adz zmysÅ‚owychi przeciwstawiany wÅ‚aÅ›ciwym czy poszczególnym zmysÅ‚om zewnÄ™trznym.2.Niepotrzebna jest jakaÅ› wewnÄ™trzna wÅ‚adza postrzegania na to, cowystarczajÄ…co zdoÅ‚a uczynić zmysÅ‚ wÅ‚aÅ›ciwy i zewnÄ™trzny.Lecz zmysÅ‚y wÅ‚aÅ›ciwe izewnÄ™trzne wystarczajÄ…co zdoÅ‚ajÄ… wydawać sÄ…d o tym, co postrzegalne; bowiemkażdy zmysÅ‚ wydaje sÄ…d o wÅ‚aÅ›ciwym sobie przedmiocie.Jak siÄ™ wydaje, sÄ… onerównież wystarczajÄ…co zdolne postrzegać swoje czynnoÅ›ci; skoro bowiem czynnośćzmysÅ‚u jest poniekÄ…d w Å›rodku miÄ™dzy wÅ‚adzÄ… a przedmiotem, wydaje siÄ™, iż wzrokznacznie Å‚atwiej zdaÅ‚a postrzec swoje widzenie - jako sobie bliższe - niż barwÄ™.Podobnie ma siÄ™ sprawa z innymi zmysÅ‚ami.Nie byÅ‚o wiÄ™c konieczne przyjmować dotego wÅ‚adzÄ™ wewnÄ™trznÄ…, która by siÄ™ nazywaÅ‚a: zmysÅ‚ wspólny.3.Zdaniem Filozofa1, wyobraznia i pamięć sÄ… odbiorcami wrażeÅ„ otrzymanychod razem wziÄ™tych [i dziaÅ‚ajÄ…cych na nie] zmysłów: zewnÄ™trznych iwspólnego [sÄ… wiÄ™c jakoÅ› ich podmiotami].Lecz w podziale odbiorcy nieprzeciwstawia siÄ™ podmiotowi.Nie powinno siÄ™ wiÄ™c uważać pamiÄ™ci i wyobrazni zaodrÄ™bne wÅ‚adze od zmysÅ‚u zewnÄ™trznego i wspólnego./68/4.MyÅ›l mniej zależy od zmysÅ‚u niż jakakolwiek wÅ‚adza zmysÅ‚owej częściduszy.Lecz myÅ›l poznaje to tylko, co wezmie od zmysłów.StÄ…d to czytamy uFilozofa: Komu brak jednego zmysÅ‚u, brak mu i odpowiadajÄ…cej jemu wiedzy 2.Przyznawanie wiÄ™c zmysÅ‚owej części duszy osobnej wÅ‚adzy do postrzegania tychdanych poznawczych czy ujęć (intentio), których nie postrzega zmysÅ‚ zewnÄ™trzny, aktórÄ… nazywajÄ…: wÅ‚adza osÄ…du, jest maÅ‚o uzasadnione.5.[W czÅ‚owieku] czynność wÅ‚adzy osÄ…du rozumowego [instynktu ludzkiego] -polegajÄ…ca na zestawianiu [sytuacji]: Å‚Ä…czeniu i odÅ‚Ä…czaniu - i czynność przypominania- posÅ‚ugujÄ…ca siÄ™ jakowymÅ› sylogizmem [czy rozumowaniem] gwoli odszukaniaczegoÅ› w pamiÄ™ci, wprawdzie różniÄ… siÄ™ od czynnoÅ›ci wÅ‚adzy osÄ…du [instynktzwierzÄ™cy] i czynnoÅ›ci zapamiÄ™tywania, ale nie mniej niż czynność wÅ‚adzy osÄ…du[instynkt zwierzÄ™cy] różni siÄ™ od czynnoÅ›ci wyobrazni.Albo wiÄ™c wÅ‚adzÄ™ osÄ…durozumowego [ instynkt ludzki] i przypominanie należy uznać za wÅ‚adze i to odrÄ™bneod wÅ‚adzy osÄ…du [instynktu zwierzÄ™cego] i wÅ‚adzy pamiÄ™ci, albo też wÅ‚adza osÄ…du[instynkt zwierzÄ™cy] i pamiÄ™ci nie powinny być uważane za odrÄ™bne od wyobrazniwÅ‚adze.6.Augustyn1 wymienia trzy rodzaje widzenia: widzenie cielesne - dzieje siÄ™poprzez zmysÅ‚; niematerialne - poprzez wyobrazniÄ™, czyli fantazjÄ™; umysÅ‚owe -poprzez myÅ›l.A wiÄ™c poza wyobrazniÄ… nie istnieje żadna wÅ‚adza wewnÄ™trzna, któraby staÅ‚a w Å›rodku miÄ™dzy zmysÅ‚em a myÅ›lÄ….Wbrew temu Awicenna wymienia pięć wewnÄ™trznych wÅ‚adz zmysÅ‚owych, mianowicie zmysÅ‚ wspólny, fantazjÄ™, wyobrazniÄ™, wÅ‚adzÄ™ osÄ…du i pamięć 4.59Odpowiedz: Ponieważ natura nie zawodzi w tym co konieczne, dlatego tyle winnobyć czynnoÅ›ci duszy zmysÅ‚owej, ile ich wymaga życie doskonaÅ‚ego zwierzÄ™cia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]