[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jeżeli jednak dotyk - z racji jednej wspólnej treści przedmiotu - ma być jednymtylko zmysłem, to należy tak powiedzieć: Smak różni się od dotyku z powodu istotnieróżnych zmian [jakie w nich są wywołane]; bowiem dotyk w swoim narządzie -stosownie do jakości, która jest jego właściwym przedmiotem [i nań działa] - ulega nietylko zmianie niematerialnej, ale i naturalnej.Natomiast narząd smaku nie ulega zkonieczności zmianie naturalnej stosownie do jakości, która jest jego przedmiotem [inań działa], a więc tak, żeby język stał się słodki lub gorzki, ale stosownie do jakościwpierw wymaganej, na której opiera się czucie smaku, mianowicie do wilgotności,która jest przedmiotem dotyku.58 Ar t ykuł 4CZY PODZIAA ZMYSA�W WEWNTRZNYCHJEST ODPOWIEDNI ?Zdaje się, że podział zmysłów wewnętrznych nie jest odpowiedni, bo:1.Nie ma przeciwstawności między: wspólne a właściwe czy poszczególne.Awięc zmysł wspólny nie powinien być zaliczany do wewnętrznych władz zmysłowychi przeciwstawiany właściwym czy poszczególnym zmysłom zewnętrznym.2.Niepotrzebna jest jakaś wewnętrzna władza postrzegania na to, cowystarczająco zdoła uczynić zmysł właściwy i zewnętrzny.Lecz zmysły właściwe izewnętrzne wystarczająco zdołają wydawać sąd o tym, co postrzegalne; bowiemkażdy zmysł wydaje sąd o właściwym sobie przedmiocie.Jak się wydaje, są onerównież wystarczająco zdolne postrzegać swoje czynności; skoro bowiem czynnośćzmysłu jest poniekąd w środku między władzą a przedmiotem, wydaje się, iż wzrokznacznie łatwiej zdała postrzec swoje widzenie - jako sobie bliższe - niż barwę.Podobnie ma się sprawa z innymi zmysłami.Nie było więc konieczne przyjmować dotego władzę wewnętrzną, która by się nazywała: zmysł wspólny.3.Zdaniem Filozofa1, wyobraznia i pamięć są odbiorcami wrażeń otrzymanychod razem wziętych [i działających na nie] zmysłów: zewnętrznych iwspólnego [są więc jakoś ich podmiotami].Lecz w podziale odbiorcy nieprzeciwstawia się podmiotowi.Nie powinno się więc uważać pamięci i wyobrazni zaodrębne władze od zmysłu zewnętrznego i wspólnego./68/4.Myśl mniej zależy od zmysłu niż jakakolwiek władza zmysłowej częściduszy.Lecz myśl poznaje to tylko, co wezmie od zmysłów.Stąd to czytamy uFilozofa: Komu brak jednego zmysłu, brak mu i odpowiadającej jemu wiedzy 2.Przyznawanie więc zmysłowej części duszy osobnej władzy do postrzegania tychdanych poznawczych czy ujęć (intentio), których nie postrzega zmysł zewnętrzny, aktórą nazywają: władza osądu, jest mało uzasadnione.5.[W człowieku] czynność władzy osądu rozumowego [instynktu ludzkiego] -polegająca na zestawianiu [sytuacji]: łączeniu i odłączaniu - i czynność przypominania- posługująca się jakowymś sylogizmem [czy rozumowaniem] gwoli odszukaniaczegoś w pamięci, wprawdzie różnią się od czynności władzy osądu [instynktzwierzęcy] i czynności zapamiętywania, ale nie mniej niż czynność władzy osądu[instynkt zwierzęcy] różni się od czynności wyobrazni.Albo więc władzę osądurozumowego [ instynkt ludzki] i przypominanie należy uznać za władze i to odrębneod władzy osądu [instynktu zwierzęcego] i władzy pamięci, albo też władza osądu[instynkt zwierzęcy] i pamięci nie powinny być uważane za odrębne od wyobrazniwładze.6.Augustyn1 wymienia trzy rodzaje widzenia: widzenie cielesne - dzieje siępoprzez zmysł; niematerialne - poprzez wyobraznię, czyli fantazję; umysłowe -poprzez myśl.A więc poza wyobraznią nie istnieje żadna władza wewnętrzna, któraby stała w środku między zmysłem a myślą.Wbrew temu Awicenna wymienia pięć wewnętrznych władz zmysłowych, mianowicie zmysł wspólny, fantazję, wyobraznię, władzę osądu i pamięć 4.59 Odpowiedz: Ponieważ natura nie zawodzi w tym co konieczne, dlatego tyle winnobyć czynności duszy zmysłowej, ile ich wymaga życie doskonałego zwierzęcia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
