[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jeżeli nawiązać do traktowania tendencji zdobywczych jako zwiększania innymmocy socjologicznej tylko na zasadzie korzystnej doraznej wymiany, a więc bezudzielania kredytu zaufania, oraz do traktowania tendencji sprzymierzeńczych itendencji wzajemnych jako zwiększania innym mocy socjologicznej z udzielaniemkrótszego czy dłuższego kredytu, to moralność można określić jako wymaganiepewnego minimum kredytu nawet przy tendencjach zdobywczych.W interesiespołeczności jest, żeby ten minimalny kredyt był przez wszystkich udzielany i żebynikt nie zawiódł się na udzieleniu kredytu.Przechodzień na ulicy nie może strzelać doinnych przechodniów, aby uprzedzić ich w ataku na siebie i musi on okazać zaufanie,że im z ich strony nic nie grozi, im zaś nie wolno tego zaufania zawieść.Opierając sięna zaufaniu instytucja zatrudniająca kasjera powierza mu klucze od kasy i kontrolujejej stan tylko od czasu do czasu.Klient kupując cukierki nie sprawdza zawartościopakowań; Rodzice posyłając dzieci do szkoły kierują się zaufaniem.że będą onemiały należytą opiekę nauczycieli, pacjent powierza się zaufanym lekarzom, nawzajemnym zaufaniu polegają ludzie zawierający małżeństwo, itp.W rozmaitychprzypadkach za zawiedzenie zaufania grożą represje prawna, bywają jednak sprawynie objęte przepisami prawa bądz trudne do wykrycia, a poza tym w wieluprzypadkach ukaranie sprawcy bynajmniej nie usuwa wyrządzonej przez niegoszkody.Dla wszystkich takich spraw zasady moralne określają granicenieszkodliwości z punktu widzenia interesu społecznego.Ponieważ zasady są przestrzegane przez statyków, więc też moralność stanowiskuteczny rygor społeczny o tyle, o ile ma poparcia przeważającej większościstatyków, przeciw określonym zasadom moralnym mogą występować ci statycy,którzy uznają inne zasady, oraz egzodynamicy i endodynamicy jako ludzie ocharakterach nie uznających żadnych zasad.Wskutek tego występuje trwały konfliktmiędzy skrajnymi dynamikami a resztą społeczeństwa, którego wynikiem jestkompromis polegający na tym, że statyczna część społeczeństwa godzi się z pewnymzłagodzeniem zasad moralnych, a dynamiczna część społeczeństwa rezygnuje zStrona 70 z 76 postępowania naruszającego te zasady, granica takiego kompromisu zależy odilościowego rozkładu dynamizmu członków społeczeństwa.W społeczeństwach odużej przewadze statyków zasady moralności są ostrzejsze, tj.zawierają się wwęższym przedziale dynamizmu, niż w społeczeństwach o małej przewadze statyków,z tego powodu inna uczciwość panują np.u Cyganów niż u Szwedów.A zatemmożna określić moralność jako szerokość charakteru społeczności.Oczywiście, różnespołeczności mogą mieć różne moralności; Inna moralność obowiązuje np.wśróduczniów a inna wśród ich nauczycieli /np.moralność nauczycielska zakazuje uczniomkłamać a moralność uczniowska zakazuje im wydać winowajcę spośród kolegów/.Inna moralność obowiązuje w kabarecie a inna w klasztorze, itp.Istnieje teżmoralność społeczności zawodowych /np.lekarzy/, moralność narodowa /szerokośćcharakteru narodowego/ i moralność ogólna ludzi.Występowanie przeciw zasadom moralnym przyczynia skrajnym dynamikomwiele przykrości za strony statycznej większości społeczeństwa, to też wygodniej imjest postępować przynajmniej na pozór w zgodzie z moralnością czyli uprawiaćhipokryzję.Brak zrozumienia dla charakterologicznej natury wszelkiej moralności prowadziniekiedy do poważnych błędów w polityce socjalnej, jak to się np.dzieje wzwalczaniu prostytucji.Społecznicy zajmujący się tym zagadnieniem wyobrażająsobie, że środkiem do resocjalizacji prostytutek jest zapewnienie im spokojnej,regularnej, pracy.Tymczasem rozwiązanie problemu zależy od dynamizmucharakteru, Tylko prostytutki, uprawiają swój proceder z braku środków utrzymania,a więc statyczki można nawrócić dając im zatrudnienie.Są tam jednak równieżwykolejone endodynamiczki, które uprawiają prostytucję szukając w niej drogi dokariery, oraz wykolejone egzodynamiczki, które prostytucja pociąga ze względu naawanturniczy tryb życia; Jednym i drugim normalna, cicha praca nie stwarza sytuacjidopasowanej do ich charakterów, toteż w odniesieniu do nich takie rozwiązaniechybia celu.Endodynamiczkom trzeba zapewnić zajęcie, w którym mogłyby rządzić, aegzodynamiczkom zajęcie bardzo urozmaicone, np.w jakiejś dziedzinie sztuki.Bernard Shaw powiedział ironicznie, że do zasad moralności nie stosują sięnajwyższe i najniższe warstwy społeczeństwa.To twierdzenie jest słuszne o tyle, żeskrajni endodynamicy dążąc bez skrupułów do kariery przeważnie osiągają cel iStrona 71 z 76 zajmują miejsce w górnej warstwie społeczeństwa, natomiast skrajni egzodynamicyw dążeniu do awanturniczego życia przeważnie wykolejają się spadając do warstwywłóczęgów i lumpów.Nie przeszkadza to jednak, że w najwyższych i najniższychwarstwach społeczeństwa znajdują się również statycy przestrzegający zasadmoralności, jak również że w średnich warstwach społeczeństwa są skrajniendodynamicy i egzodynamicy, którzy tych zasad nie uznają.Zakres moralności nie zawsze pokrywa się z zakresem prawa.Gdy zakresmoralności jest szerszy - społeczeństwo odczuwa pewne przepisy prawa jako ucisk
[ Pobierz całość w formacie PDF ]